ستاد انتخاباتی محور اصلی در فرایند رقابت‌های انتخاباتی است که جهت مدیریت و ساماندهی فعالیت‌های تبلیغاتی از قبل تا بعد از انتخابات فعالیت دارد. ستاد نقطه اتصال استراتژیست‌ها و تحلیلگران، مدیران اجرایی و عملیاتی، و نیروهای میدانی است که حول یک هدف، یعنی پیروزی تشکل پیدا می‌کنند. در این مقاله به اهمیت ستاد و مراحل راه‌اندازی آن می‌پردازیم و برنامه تبلیغاتی آن را از پیش از ثبت‌نام تا پس از رای‌گیری مورد بررسی قرار می‌دهیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
اهمیت ستاد انتخاباتی در فرایند انتخابات
تشکیل ستاد برای هر نامزدی که برای پیروزی وارد یک انتخابات می‌شود لازم و ضروری است. تشکیل ستاد انتخاباتی به کاندیدا امکان هماهنگی و ساماندهی فعالیت‌های انتخاباتی خود را می‌دهد. ستاد کانون اصلی برنامه‌ریزی، اجرا و پیگیری برنامه‌ها و ایده‌های تبلیغاتی است و بدون تشکیل آن نمی‌توان ایده‌ها را عملی کرد. ستادها معمولا بسته به هر انتخابات در دو سطح ملی و محلی تشکیل می‌شوند. در انتخاباتی مانند ریاست جمهوری، ستاد مرکزی در پایتخت فعال است و ستادهای محلی زیرنظر ستاد مرکزی در مراکز استان‌ها و شهرها تشکیل می‌شوند.
ستادها معمولا چند ماه قبل از آغاز انتخابات با انتخاب اعضای کلیدی تشکیل می‌شود و این اعضا برنامه‌هایی عملیاتی منطبق بر اصول تبلیغات انتخاباتی حول هدف اصلی طراحی می‌کنند. هدف اصلی پیروزی در انتخابات است و اعضای ستاد با جلسات منظم باید به تحلیل دقیقی از وضعیت سیاسی حوزه انتخابیه دست یابند. سپس مدیریت‌های ستاد مشخص می‌شوند و افراد مختلف با توجه به تجارب و تخصصی که دارند در ستاد مشغول به کار می‌شوند. تقسیم کار انجام می‌شود و جدول زمانی ستاد شکل می‌گیرد. داشتن نظم و انضباط از مهم‌ترین فاکتورهای یک ستاد انتخاباتی است و انسجام درونی و بیرونی اعضای ستاد و هماهنگ عمل کردن افراد از جمله عواملی است که به ایجاد همدلی برای تحقق هدف کمک می‌کند.
مراحل شکل‌گیری و راه‌اندازی ستاد تبلیغات انتخاباتی
پس از تصمیم و مشورت‌های اولیه برای حضور در انتخابات، نوبت به تشکیل حلقه اصلی ستاد و برنامه‌ریزی‌ها و تامین منابع مالی است. پنل پیامکی رایگان ویژه انتخابات نیز از ابزارهایی است که برای استفاده از قابلیت‌های متنوع و موثر آن باید در دسترس هر ستادی قرار داشته باشد. اندازه هر ستاد بسته به نوع و سطح انتخابات تنظیم می‌شود و بدیهی است که تشکیل ستاد برای ریاست جمهوری و شورای شهر در ابعاد و حجم متفاوت است اما نکات زیر برای تشکیل هر ستادی ضروری است.
انتخاب اعضای کلیدی ستاد
انتخاب رییس ستاد از موارد مهم در تشکیل ستاد است. رییس ستاد باید چهره‌ای مقبول و معتمد باشد و نیاز نیست که حتما یک نیروی اجرایی و عملیاتی باشد. درواقع، رییس ستاد عنوانی نمادین است و فرد انتخاب شده باید خود سبد آرا و پایگاهی داشته باشد که بتواند آن را برای ستاد به همراه بیاورد. امور اجرایی به عهده مدیر ستاد یا معاونت اجرایی است و او باید تجربه کار ستادی داشته باشد. معاونت مالی، مدیر روابط عمومی، مدیر رسانه، مدیر مناطق، و سایر عناوین به فراخور سطح انتخابات باید پیش از اعلام تشکیل ستاد انتخاب شوند.
برنامه‌ریزی و تعیین اهداف
تشکیل تیمی از استراتژیست‌ها و تحلیلگران به تمامی بخش‌های کلیدی کمک می‌کند تا تصمیمات خود را واقعی‌تر و عالمانه اتخاذ کنند. برخی از این افراد باید تجربه فعالیت ستادی در انتخابات‌های قبلی در همان حوزه انتخابیه را داشته باشند. تدوین برنامه‌ها، انتخاب موثرترین شعار تبلیغاتی و تعیین چشم‌انداز، رسالت و اهداف کلیدی ستاد نیز باید در آغاز انجام شود تا سایر بخش‌ها با کمک این تیم بتوانند یک برنامه عملیاتی هدفمند و هوشمندانه برای دستیابی به اهداف طراحی کنند.
تامین منابع مالی و لجستیکی
انتخابات خرج دارد و اینجا هم انتخابات حزبی در جریان نیست که هواداران حزب کمک مالی بکنند. جالب است که در سال‌های گذشته برای تهیه لیست انتخاباتی افرادی در اولویت قرار گرفته‌اند که بتوانند مبلغ بالایی پول به ستاد کمک کنند. بنابراین اگر پولی برای خرج کردن در انتخابات ندارید یا نمی‌خواهید هزینه کنید بهتر است اصلا وارد نشوید. هزینه تشکیل ستاد و امور روزمره و اجرایی آن در کنار هزینه‌های سنگین تبلیغات و برنامه‌ها نشان می‌دهد که اول باید به فکر تامین منابع مالی باشید.
انتخاب محل مناسب برای ستاد
پس از برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات اولیه آخرین کار برای تشکیل ستاد راه‌اندازی میدانی آن است. انتخاب مکان مناسب برای ستاد مرکزی نیز کاری است که باید با کمک تیم تحقیقاتی متشکل از افراد باتجربه صورت گیرد. بهترین کار انتخاب یک محل مناسب در خیابان اصلی شهر است که هم اتاق‌های مختلف برای تفکیک بخش‌های مختلف ستاد را داشته باشد و هم بتوان در حیاط یا سالن آن میتینگ و همایش برگزار کرد. این ستاد تا پیش از آغاز تبلیغات، فعالیت محدود دارد و در هفته تبلیغات به ستاد اصلی تبدیل می‌شود.
اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌های ستاد انتخاباتی در هفته تبلیغات
برنامه‌ها از قبل طراحی شده و تقسیم کارها صورت گرفته است. اقلام تبلیغاتی نیز همگی تهیه شده و در دسترس قرار دارد تا ستاد با قدرت وارد هفته تبلیغات شود.
فعالیت‌های زیر از امور لازم در هفته تبلیغات است.
فعال کردن تمام کانال‌ها برای تبلیغات و اطلاع‌رسانی
تیم عملیاتی تمامی کانال‌های تبلیغاتی را باید فعال کند و از روش‌های مختلف مانند شبکه‌ها و رسانه‌های جمعی، فضای مجازی، تبلیغات حضوری، میدانی، ایمیلی، تلفنی، و پیامک تبلیغاتی بهره بگیرد. سایت رسمی باید فعال باشد و اخبار و برنامه‌ها در آن به‌روز و به‌لحظه پوشش داده شود.
برگزاری جلسات، میتینگ‌ها و همایش‌ها
برنامه‌ریزی و برگزاری جلسات با اقشار مختلف جامعه یکی از موثرترین اقدامات در تبلیغات انتخاباتی است. ستاد، افراد مختلف را به جلسات گفت‌وگو دعوت می‌کند و متخصصان برنامه‌های ستاد را با مردم در میان می‌گذارند. برگزاری همایش‌ها و گردهمایی‌های عمومی با سخنرانی کاندیدا و نشان دادن مهارت و تبحر او در سخنرانی و بیان دغدغه‌های مردم از موارد ضروری است.
ارتباط مستقیم و تعامل با رای‌دهندگان
ایجاد ارتباط مستقیم با رای‌دهنگان و برقراری سطحی از تعامل برای اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی آنان و پاسخگویی به سوالات و دغدغه‌های رای‌دهندگان از مهم‌ترین اقدامات یک ستاد تبلیغاتی است. استفاده از کانال‌های مستقیم و آنی مانند ارسال پیامک در این زمینه بسیار موثر است.
گردآوری اطلاعات و آمارگیری به‌روز از وضعیت
در سال‌های قبل برگزاری نظرسنجی مستلزم تشکیل تیم متخصص بود و با توجه به زمانبر بودن آن نمی‌شد از نتایج نظرسنجی‌ها در یک هفته بهره گرفت. اما اکنون به مدد ابزارهای اینترنتی و کانال‌هایی مانند پیامک می‌توان
با استفاده از نظرات و پیشنهادات رای‌دهندگان تحول مثبتی در برنامه‌های انتخاباتی ایجاد کرد.
برنامه‌های ستاد انتخاباتی برای روز انتخابات
ماه‌ها و هفته‌ها تلاش و برنامه‌ریزی و تبلیغات تنها در یک روز قرار است نتیجه بدهد. بنابراین بخشی از برنامه‌های تبلیغاتی برای روز انتخابات و نظارت بر برگزاری فرایند آن ساماندهی می‌شود.
گزارش‌های شهروندی و فراخوان به شرکت در انتخابات
بسیاری از مردم پس از دیدن شور و شوق رای‌گیری در روز انتخابات و پای صندوق‌های رای مشتاق به شرکت در انتخابات می‌شوند، بنابراین می‌توان برای آنان برنامه داشت. اگرچه ستادها از روز قبل از رای‌گیری مجاز به تبلیغ نیستند اما می‌توان هواداران را در شبکه‌های اجتماعی فعال کرد تا با به اشتراک گذاشتن رای خود در صفحات مجازی، دیگران را به شرکت و رای دادن به کاندیدا ترغیب کنند.
حمل و نقل و جابجایی رای‌دهندگان
اگرچه با توجه به تعدد حوزه‌های رای‌گیری، صندوق‌ها در دسترس افراد قرار دارد، اما می‌توان برای رساندن سالمندان و افرادی که از صندوق‌ها دور هستند برنامه‌ریزی کرد و برای تسهیل حضور در پای صندوق‌های رای از روش‌های مختلف حمل و نقل بهره گرفت.
آموزش ناظران برای نظارت بر روند انتخابات
هر ستاد انتخاباتی می‌تواند برای نظارت بر برگزاری انتخابات ناظرانی را پای صندوق‌ها داشته باشد. آموزش ناظران ستاد برای حضور در شعب اخذ رای بسیار مهم است و باید در موعد دقیق به اطلاع فرمانداری‌ها برسد.
رصد و گزارش تخلفات احتمالی ممکن است مقابل تخلفات تاثیرگذار را بگیرد.
جمع‌آوری آرا و شمارش اولیه
ناظران همچنین در هنگام شمارش آرا وظیفه دارند که بر روند کار نظارت کنند و با دقت عملکرد مجریان را زیرنظر داشته باشند. همچنین پس از اتمام شمارش گزارش انتخابات در حوزه و نتایج آرا را به ستاد مرکزی کاندیدا اعلام کنند.
برنامه‌های ستاد انتخاباتی برای پس از انتخابات
از قدیم گفته‌اند پیروزی هزار پدر و مادر دارد و شکست یتیم است. انتخابات با اعلام نتیجه پایان نمی‌پذیرد و هر ستادی باید برای نتایج متفاوت برنامه‌های مشخص داشته باشد.
گردآوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل نتایج
بررسی علل پیروزی یا شکست و استخراج درس‌ها و تجربیات از انتخابات از نکات مهم برای پس از انتخابات است. اگر نتیجه پیروزی کاندیدا باشد از دستاوردها می‌توان برای دوران نمایندگی استفاده کرد و اگر شکست باشد، برای دوره‌های بعد کاندیداتوری تجربیات موثری کسب شده است.
تشکر از مردم، رقبا و مجریان انتخابات و قدردانی از دست‌اندرکاران ستاد
این یکی از اصول اخلاق حرفه‌ای و یک تاکتیک تخصصی است که پس از اتمام انتخابات با هر نتیجه‌ای باید پیامی مبنی بر تشکر از مردم برای شرکت در انتخابات و قدردانی از رقبا و یا پیام تبریک به کاندیدای پیروز منتشر شود. همچنین یک جلسه با حضور تمامی فعالان ستاد برگزار شود و از افراد بابت زحمات‌شان تقدیر و تشکر شود. حفظ و تقویت روابط با حامیان برای آینده بسیار مفید است.
آینده‌نگری و برنامه‌ریزی برای آینده
اگر کاندیدا پیروز شود، یعنی ستاد کار خود را به درستی انجام داده است، پس می‌توان از نیروهای اصلی برای دفتر نمایندگی استفاده کرد. همچنین اگر کاندیدا شکست بخورد، باید نقاط ضعف را شناسایی کرد و انسجام و همبستگی تیم را برای برنامه‌های آتی حفظ کرد.
اجرای برنامه‌های واقع‌نگرانه و تقویت انسجام و همدلی در ستاد انتخاباتی در کنار نقش رهبری و مدیریت میدانی از عوامل مهم در دستیابی به نتیجه موردنظر در رقابت‌های انتخاباتی است. در این مقاله به اهمیت ستاد انتخاباتی در روند تبلیغات انتخابات پرداختیم و نحوه تشکیل ستاد و برنامه‌های ستادی از پیش از ثبت‌نام تا پس از روز رای‌گیری را مورد بررسی قرار دادیم.
