واژه گیمیفیکیشن در ظاهر به معنی «بازی کردن» و «بازی سازی» است، اما در عمل برای بیان مسائل دیگری به کار می‌رود. این واژه در اصل یک استراتژی مخصوص بازاریابی است که می‌خواهد مسائل جدی را با استفاده از قوانین بازی بیان کند؛ شاید هم بهتر است بگوییم گیمیفیکیشن در بازاریابی یعنی وارد کردن تفکرات و فنون مخصوص بازی و سرگرمی در فعالیت‌هایی غیربازی. البته این روش تنها در بیزنس به کار نمی‌رود؛ بلکه افراد در مسائل دیگری مانند مباحث آموزشی هم از تکنیک گیمیفیکیشن استفاده می‌کنند. متاسفانه هنوز هم عده زیادی آگاهی درستی نسبت به این تکنیک و کاربرد آن ندارند و از این روش تنها به عنوان یک قلاب برای صید مشتری‌ها استفاده می‌کنند! این موضوع باعث شد تا تصمیم بگیریم در این مقاله از مدیانا به بررسی گیمیفیکیشن و کاربردها و مزیت‌های مختلف آن بپردازیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
اهمیت گیمیفیکیشن در بازاریابی چیست؟
در سال‌های اخیر بازار دیجیتال بسیار پیشرفت کرده و همه افراد فعال در این عرصه تلاش می‌کنند، هرروزه از شیوه‌های جدیدتر و تاثیرگذارتری برای توسعه کسب‌وکار خود استفاده کنند؛ اما موضوع اینجاست که مخاطبان حالا تنها با یک محتوای معمولی جذب نمی‌شوند و لازم است برای جذب کردن آن‌ها از روش‌های بسیار خاص‌تری مانند گیمیفیکیشن استفاده کنید. اهمیت انجام گیمیفیکیشن در بازاریابی در اینجا مشخص می‌شود. گیمیفیکیشن همان چیزی است که می‌تواند کسب‌وکارها را از رقبایشان جلوتر ببرد. این روش به گونه‌ای طراحی شده که تمام مشتریان را به صفحه کسب‌وکار شما برساند. از طرف دیگر این تکنیک آنقدر قوی است که می‌تواند تعامل و مشارکت مخاطبان را نیز افزایش دهد و در نتیجه به پیشرفت اساسی کسب‌وکارهای دیجیتال کمکی بزرگ کند.
کاربرد گیمیفیکیشن در بازاریابی
احتمالا با توجه به توضیحاتی که تا به اینجای مقاله ذکر کردیم، از خود می‌پرسید کاربرد گیمیفیکیشن در بازاریابی چیست؟
در یک بیان ساده می‌توان گفت که گیمیفیکیشن در بازاریابی، مشتریان را با استفاده از یک پاداش یا رقابت با فرد دیگر، به انجام عمل خاصی سوق می‌دهد. برای مثال یک نمونه واضح در این زمینه «دیجی کالاست» دیجی کالا در بخشی به نام امتیازهای دیجی کلاب، شرایطی را برای مشتریان ایجاد کرده که با هر خرید خود، یک امتیاز بیشتر کسب می‌کنند؛ در نهایت این امتیازها روی هم جمع می‌شود و به حد معینی که رسید، مشتری حق استفاده از آن‌ها را خواهد داشت. حال این فعالیت می‌تواند بهره‌مندی از یک تخفیف یا یک جایزه و غیره باشد.
برای مثال بعضی بیزینس‌ها با استفاده از بازاریابی گیمیفیکیشن، یک سیستم امتیازدهی را برای مشتریان ایجاد می‌کنند، به این صورت که هرچه بیشتر مشتری کامنت بگذارد یا خرید بیشتری انجام دهد، امتیازش بالاتر می‌رود. روش بازاریابی گیمیفیکیشن بسیار موثر است و به خوبی می‌تواند نظر مثبت مصرف‌کنندگان را جلب کند.
کاربرد گیمیفیکیشن در آموزش
همانطور که پیش از این هم گفتیم، گیمیفیکیشن کاربردهای بسیاری دارد، برای مثال در آموزش از این تکنیک، بهره زیادی می‌برند. هدف اصلی استفاده از گیمیفیکیشن در مباحث آموزشی، جذاب کردن مطالب است؛ در واقع با این استراتژی می‌توان تمامی مطالب را به گونه‌ای ارائه کرد که افراد علاوه بر آموختن موضوعی جدید، از یادگیری آن لذت هم ببرند. یک مثال واضح برای این موضوع اپلیکیشن زبان Duolingo است؛ این اپلیکیشن بیش از 500 کاربر دارد و با استفاده از بازی‌سازی زبان را به آن‌ها می‌آموزد.
ویژگی‌های گیمیفیکیشن
اما سوال مهمی که بعد از بیان این مطالب مطرح می‌شود این است که یک گیمیفیکیشن حرفه‌ای و درست چه ویژگی‌هایی دارد؟ یعنی چطور باید از این تکنیک بازاریابی در بیزینس خود استفاده کنیم که نتیجه عالی داشته باشد؟ یک گیمیفیکیشن عالی ویژگی‌های زیر را دارد:
طراحی بازی شما باید در جهت تغییر رفتار مشتریان باشد
اگر قصد دارید از تکنیک گیمیفیکیشن استفاده کنید، در مرحله اول باید مطمئن شوید که این روش کاملا رفتارهای مخاطبان‌تان را تغییر می‌دهد. یعنی بازی خود را به گونه‌ای طراحی کنید که مخاطب را برای تعامل بیشتر با شما ترغیب کند.
نقشه‌ای دقیق برای به کار بردن تکنیک گیمیفیکیشن استفاده کنید
ویژگی دیگر یک گیمیفیکیشن عالی این است که می‌تواند مسیر دقیق پیشبرد مشتریان را نشان دهد؛ برای مثال مشخص کنید که مشتری با انجام یک مرحله چه چیزی را کسب می‌کند، یا اینکه اگر در قسمت خاصی از سایت شما کامنت بگذارد، چه امتیازی به دست می‌آورد.
هدف اصلی از به کاربردن تکنیک گیمیفیکیشن در بازاریابی این است که کاربران را به مشتریان واقعی تبدیل کنید؛ اما بسیاری از افرادی که شناخت دقیقی از این روش ندارند و مراحل آن را به درستی انجام نمی‌دهند. مثلا سریعا بعد از ورود کاربر به سایت، از او می‌خواهند که عضو سایت شود و اطلاعات تماس خود را بگذارد؛ در حالی که این کار اشتباه است.
در روش درست گیمیفیکیشن، مشتری ابتدا وارد سایت می‌شود، یک مرحله را انجام می‌دهد و در نهایت سایت آرام آرام پیشنهاد خود را مبنی بر دریافت اطلاعات تماس کاربر بیان می‌کند تا او را تبدیل به یک مشتری واقعی کند.
روند بازی خود را ساده طراحی کنید
نکته مهم دیگر این است که روند بازی را ساده طراحی کنید؛ هدف اصلی شما از طراحی این بازی جذب مخاطبان است، پس نیازی نیست یک بازی سخت را برای آن‌ها در نظر بگیرید. روند بازی شما باید به گونه‌ای باشد که مشتری در یک یا دو مرحله آن را متوجه شود و نیازی به تلاش بیشتر نداشته باشد.
از متخصصان UX کمک بگیرید
ویژگی مهم دیگری که می‌تواند کیفیت اجرای گیمیفیکیشن شما را مشخص کند، طراحی تجربه کاربری آن است. اغلب به افراد توصیه می‌شود برای اطمینان از طراحی گیمیفیکیشن خود از یک طراح حرفه‌ای UX کمک بگیرند.
مزایای استفاده از گیمیفیکیشن
گیمیفیکیشن مزایای بسیار زیادی دارد، از جمله مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آشنایی مخاطبان بیشتر با برند شما به روشی سرگرم‌کننده
- درگیر کردن بیشتر مشتریان با برند و افزایش تعامل آن‌ها
- روشی بسیار مناسب برای ترغیب کردن بازیکنان (مخاطبان) به اقدامات خاص مانند خرید، که انجام آن‌ها درواقع هدف اصلی یک بیزینس است.
- افزایش نرخ تبدیل با استفاده از روش‌های مختلف
- بهبود انگیزه و افزایش علاقه مشتری‌ها برای خرید محصولات
نمونه‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی
خب حالا وقت آن رسیده که نمونه‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی را که به موفقیت‌هایی بزرگ رسیده‌اند به شما عزیزان معرفی کنیم. بعد از شناخت این نمونه‌های گیمیفیکیشن در بازاریابی، بهتر می‌توانید با نکاتی که تا به حال ذکر کردیم، ارتباط برقرار کنید.
استارباکس
استارباکس یکی از نمونه‌های موفقی است که به خوبی توانسته از تکنیک گمیفیکیشن در بازاریابی استفاده کند. برند استارباکس یک بازی 3 مرحله‌ای ساده و قابل انجام را برای مشتریان طراحی کرد که در هر مرحله از آن، مشتریان 1 ستاره دریافت می‌کردند. حال اگر مشتری بتواند 3 مرحله را به پایان برساند و 3 ستاره را دریافت کند؛ در نتیجه استارباکس به او غذا و نوشیدنی رایگان هدیه می‌دهد.
اسمارتیز
یکی دیگر از نمونه‌های موفق گیمیفیکیشن، برند اسمارتیز است. این برند در یکی از کمپین‌های تبلیغاتی خود، یک بیسکوئیت خاص را طراحی کرد و تصویر آن را در میان تعداد زیادی از اسماتیزهای مختلف قرار داد و از کاربران خواست این تصویر را بیابند. این گیمیفیکیشن برند اسمارتیز، در سال 2013 انجام شد و نتایج عالی برای این برند به همراه داشت (نتیجه این گیمیفیکیشن، 25 هزار لایک در صفحه فیسبوک اسمارتیز، 10 هزار کامنت و 6 هزار اشتراک‌گذاری بود) .
مک دونالد
کمتر کسی است که برند مک دونالد را نشناسد. این برند نیز در سال 1987 با طراحی یک تبلیغات گیمیفیکیشن، فروش خود را تا ۵.۶ درصد افزایش داد! مک دونالد برای اجرای این نوع تبلیغات، یک بازی خاصی به نام مونولوپی را طراحی کرد و توانست موفقیت عظیمی را کسب کند.
کوکاکولا
برند موفق دیگری که توانست استراتژی گیمیفیکیشن را به بهترین نحو اجرا کند، کوکاکولا است. ایده جالب کوکاکولا برای اجرای گیمیفیکیشن اینطور بود که یک برنامه خاص را طراحی کرد و آن را به صورت رایگان در اختیار جوانان هنگ کنگ قرار داد. کوکاکولا از جوانان هنگ هنگی خواست در ساعت خاصی به یک مکان مشخص بروند، در آنجا اپلیکیشن را باز کنند و گوشی را جلوی تی وی تکان دهند، تا جایزه خود را از کوکاکولا دریافت کنند. از آنجایی که کوکاکولا جایزه را مشخص نکرده بود؛ بسیاری از افراد برای انجام این بازی ترغیب می‌شدند. کوکاکولا در نتیجه این بازی، موفقیت زیادی کسب کرد.
نایکی پلاس
یکی دیگر از نمونه‌های موفق برای اجرای گیمیفیکیشن، نایکی پلاس است. این برند در یک کمپین تبلیغاتی از کاربران خواست فعالیت خود را در اپلیکیشن مخصوصی، ثبت کنند و بعد از اینکه به مرحله خاصی که در برنامه مشخص شده برسند، جوایز خود را از این برند دریافت کنند. این استراتژی علاوه بر اینکه نتیجه مثبتی برای برند نایکی پلاس داشت به کاربران کمک کرد، فعالیت روزانه خود را افزایش دهند.
از دیگر برندهایی که توانستند استراتژی بازاریابی گیمیفیکیشن را با روشی عالی اجرا کنند، می‌توان به فور فود، بستنی مگنوم و غیره اشاره کرد.
چطور از گیمیفیکیشن در بازاریابی استفاده کنیم؟
برای استفاده از بازاریابی گیمیفیکیشن در بیزینس خودتان، روش‌های زیر را به کار بگیرید.
از یک سیستم امتیازدهی مخصوص استفاده کنید
بسیاری از افراد به سیستم‌های امتیازدهی علاقه زیادی دارند؛ حتی بسیاری از آن‌ها حاضرند برای کسب امتیاز بیشتر، ویدئو تبلیغاتی شما را چندین بار پشت سرهم ببینند. تنها لازم است یک سیستم امتیازدهی خاص را طراحی کنید و در ازای تعداد مشخصی از امتیازها محصولی را به صورت رایگان یا با تخفیف به مشتریان ارائه دهید.
راه‌اندازی یک مسابقه با جایزه مناسب
شما می‌توانید با طراحی یک بازی مناسب و تعیین کردن جایزه‌ای مخصوص برای آن، اطلاعات مشتریان بالقوه خود را به دست بیاورید. برای مثال می‌توانید از مشتریان بخواهید برای شرکت در بازی شما، یک فرم آنلاین را پر کنند.
حق انتخاب را به مشتریان بدهید
یک روش عالی برای به کار بردن استراتژی گیمیفیکیشن در بازاریابی این است که به مشتریان حق انتخاب بدهید. برای این کار می‌توانید چندین محصول را در یک صفحه قرار دهید و از مخاطب بخواهید، محصول باب میل خود را انتخاب کند و این انتخاب‌ها هم همگی چندلایه باشند؛ یعنی با انتخاب هر محصول، محصول دیگری هم به مشتری معرفی شود.
قرار دادن یک امتیاز حداقلی
می‌توانید از کاربران بخواهید برای دست‌یابی به بخش‌های مختلف اپلیکیشن یا سایت شما، حداقل امتیازها را دریافت کنند. برای مثال مدتی را در اپلیکیشن بگذرانند تا آن امتیاز حداقلی را دریافت کنند. البته فضای اپلیکیشن باید جذاب و سرگرم کننده باشد.
از گردونه‌های شانس استفاده کنید
یکی دیگر از کارهای جالبی که می‌توانید برای به کار بردن گیمیفیکیشن در بیزینس خود انجام دهید، استفاده از گردونه‌های شانس است. یک نمونه موفق ایرانی برای این نوع گیمیفیکیشن در بازاریابی، دیجی استایل است. دیجی استایل اطلاعات مخاطبان را دریافت می‌کند، سپس از آن‌ها می‌خواهد گردونه شانس را بچرخانند و جایزه خود را دریافت کنند.
به اشتراک‌گذاری خدماتتان توسط کاربران پاداش دهید
از کاربران خود بخواهید در ازای اشتراک‌گذاری خدمات شما، امتیاز بیشتری دریافت کنند. مطمئن باشید آن‌ها برای انجام این کار علاقه زیادی از خود نشان می‌دهند.
روش‌های استفاده از گیمیفیکیشن در دیجیتال مارکتینگ
یکی از مهم‌ترین کاربردهای گیمیفیکیشن مربوط به دیجیتال مارکتینگ می‌شود. در دیجیتال مارکتینگ برای تبلیغ یک محصول، دریافت لایک و کامنت بیشتر، درگیر کردن کاربران با سایت و غیره از گیمیفیکیشن استفاده می‌کنند. برای مثال بالاتر توضیح دادیم که برند اسمارتیز برای کمپین تبلیغاتی خود از چه راهکاری استفاده کرده است. این شیوه، یک نمونه بسیار موفق برای استفاده از گیمیفیکیشن در دیجیتال مارکتینگ به حساب می‌آید.
آیا تکنیک گیمیفیکیشن در بازاریابی معایبی هم دارد؟
تا به اینجای مقاله درباره مزیت‌های این روش بازاریابی صحبت کردیم. اما باید بدانید به صورت کلی گیمیفیکیشن همیشه مثبت نیست و حتی معایبی هم دارد. این معایب عبارت‌اند از:
نیاز به خلاقیت بالایی دارد
برای اینکه بتوانید یک گیمیفیکیشن مناسب برای بیزینس خود طراحی کنید، باید خلاقیت بالایی داشته باشید. توجه کنید که اجرای اشتباه این تکنیک نه تنها نتیجه‌ای ندارد؛ بلکه موجب ضرر رساندن به بیزینس شما هم می‌شود. به همین دلیل لازم است برای اجرای این روش بازاریابی از افراد متخصص کمک بگیرید.
زمان‌بر است
باید بپذیرید که تکنیک گیمیفیکیشن زمان‌بر است. هرچند که این روش بازاریابی نتیجه مثبت زیادی برای بیزینس‌ها دارد، اما برای نتیجه‌دهی به زمان طولانی نیاز دارد.
هزینه زیادی می‌طلبد
نکته منفی دیگری که درباره استراتژی بازاریابی گیمیفیکیشن وجود دارد، این است که به هزینه زیادی هم نیاز دارد. این موضوع باعث شده با وجود نتیجه‌دهی عالی، برخی از بیزینس‌های کوچک از اجرای آن صرف‌نظر کنند.
