در دنیای کسب و کار، رقابت همواره یکی از چالش‌های اصلی شرکت‌ها بوده است. شرکت‌ها همواره در تلاشند تا با ارایه محصولات و خدمات بهتر از رقبای خود، سهم بیشتری از بازار را به دست آورند. اما این رقابت همواره منجر به افزایش هزینه‌ها و کاهش سودآوری می‌شود. استراتژی اقیانوس آبی، یک استراتژی جدید و نوآورانه است که می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا از رقابت فراتر رفته و رشد و توسعه خود را تضمین کنند. در این مقاله، به بررسی مفهوم استراتژی اقیانوس آبی و مراحل اجرای آن می‌پردازیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
استراتژی اقیانوس آبی چیست؟
استراتژی اقیانوس آبی (Blue Ocean Strategy) یک مفهوم تجاری است که برای کمک به سازمان‌ها در توسعه استراتژی‌های موثرتر طراحی شده است. در سال ۲۰۰۵، کتابی تحت عنوان «استراتژی اقیانوس آبی» توسط دو نفر از استادان دانشگاه هاروارد به نام‌های چان کیم و رنه مابورگن منتشر شد. این کتاب راهکاری جدید برای کسب‌وکارها ارایه می‌کرد تا از طریق آن از رقابت فراتر رفته و بازار جدیدی را خلق کنند.
بینش اساسی در پشت استراتژی اقیانوس آبی این است که برخی بازارها در حال حاضر کاملا از رقابت اشباع شده‌اند و به دنبال راه‌های افزایش مشتری هستند که با عنوان اقیانوس قرمز شناخته می‌شوند. در مقابل، بازارهای جدیدی وجود دارند که در حال حاضر شاهد رقابت شدید در آن نیستیم؛ این بازار را اقیانوس آبی می‌نامیم.
استراتژی اقیانوس آبی چه کارکردی دارد؟
استراتژی اقیانوس آبی، گونه‌ای استراتژی است که در آن، شرکت‌ها به جای رقابت با یکدیگر، بازار جدیدی را خلق می‌کنند. این بازار جدید، بازاری است که در آن، نیازهای جدیدی از مشتریان شناسایی شده و محصولات و خدماتی ارایه می‌شود که پیش از این وجود نداشته است. استراتژی اقیانوس آبی، بر خلاف استراتژی‌های سنتی، بر رقابت‌گری و کاهش هزینه‌ها تمرکز نمی‌کند، بلکه بر ایجاد ارزش جدید برای مشتریان و رشد بازار تمرکز دارد. این استراتژی علاوه بر ارایه محصولات و خدمات جدید به پایگاه‌های مشتریان جدید، از تمرکز بر نوآوری ارزش‌ها حمایت می‌کند. به این معنی که به صاحبان کسب‌وکارها پیشنهاد می‌دهد که محصولات و خدمات خود را متناسب با شناخت نیاز مشتری و به گونه‌ای ارایه دهند که در عین هزینه‌های کمتر برای کسب‌وکار، ارزش بیشتری برای مصرف‌کننده داشته باشد.
مزایای استراتژی اقیانوس آبی چیست؟
استراتژی اقیانوس آبی مزایای متعددی برای شرکت‌ها دارد. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد سریع سودآوری: استراتژی اقیانوس آبی، منجر به خلق بازار جدیدی می‌شود. این بازار جدید، ظرفیت رشد بالایی دارد و می‌تواند به رشد سریع درآمد و سودآوری شرکت‌ها کمک کند.
- جذب مشتریان جدید: بازار جدید مشتریان جدیدی را به خود جذب می‌کند و شرکت‌ها می‌توانند یک پایگاه قوی از مشتریانی با نیازها و تقاضاهایی متناسب با عرضه خود ایجاد کنند.
- کاهش رقابت: استراتژی اقیانوس آبی، شرکت‌ها را از رقابت با یکدیگر رها می‌کند. این امر، می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری شرکت‌ها کمک کند.تقلید به دلیل قابلیت های جدید و برندسازی دشوار است.
- مزیت‌های اولین بودن: اولین بودن در یک بازار دست نخورده مزیت‌هایی در برندسازی، قدرت قیمت‌گذاری، دارایی‌های اختصاصی و کاهش هزینه‌ها ایجاد می‌کند.
- افزایش ارزش: استراتژی اقیانوس آبی، منجر به ایجاد ارزش جدید برای مشتریان می‌شود. این ارزش جدید، می‌تواند به افزایش رضایت مشتریان و وفاداری آنها به شرکت کمک کند.
- پایداری بلندمدت: استراتژی اقیانوس آبی برندها ارزش‌های بالایی را ایجاد می‌کند که می‌تواند برای دهه‌ها دوام بیاورد. تداوم نوآوری مزیت اقیانوس آبی را حفظ می‌کند.
- افزایش انگیزه کارکنان: دنبال کردن یک چشم‌انداز استراتژیک متحول‌کننده می‌تواند مشارکت، خلاقیت و روحیه کارکنان را افزایش دهد.
مراحل ایجاد استراتژی اقیانوس آبی چیست؟
در ادامه به شش گام اساسی در جهت ایجاد و اجرای استراتژی اقیانوس آبی از ایده تا اجرا می‌پردازیم:
1. تحلیل دقیقی از بازار موجود به دست آورید
اولین قدم این است که چشم انداز بازار فعلی و عواملی را که بر ارزش و هزینه محصولات یا خدمات شما تاثیر می گذارد، درک کنید. شما می‌توانید از ابزارهای سنجش و تحقیقات بازار برای بررسی کلیت بازار و نقاطی که مورد حمایت قرار نگرفته است استفاده کنید. عواملی مانند قیمت، راحتی، سرعت، خدمات و سرگرمی را در نظر بگیرید.
2. مشتریان بالقوه بازار جدید را شناسایی کنید
مرحله دوم این است که فراتر از مشتریان فعلی خود نگاه کنید و غیرمشتریانی را بیابید که از بازار فعلی راضی نیستند. این افراد خریداران بالقوه‌ای هستند که می‌توانند با یک پیشنهاد جدید جذب شوند و نیازهای برآورده نشده خود را برآورده کنند. می‌توانید غیرمشتریانی را که از یک بازار بیش از حد شلوغ، خیلی گران یا کاملا سنتی خسته شده‌اند، در نظر بگیرید.
3. مرزهای بازار خود را بازسازی کنید
گام سوم این است که از منطقی که پتانسیل و نوآوری بازار شما را محدود می‌کند، فاصله بگیرید. شما می‌توانید از ابزارهای مختلف برای بازتعریف مرزهای بازار و ایجاد فضاهای ارزشی جدید استفاده کنید. به عنوان مثال، اگر در صنعت قهوه فعالیت می‌کنید، می‌توانید مسیرهایی مانند نگاه کردن به صنایع جایگزین، گروه‌های خریداران، بخش‌های استراتژیک، محدوده پیشنهادات، جذابیت عاطفی و زمان را در نظر بگیرید.
4. چهارچوب ایده اقیانوس آبی را بسازید
گام بعدی ترکیب یافته‌های مراحل قبلی و پردازش یک ایده اقیانوس آبی است که می‌تواند جهشی در ارزش برای مشتریان و کسب‌وکار شما ایجاد کند. ایده خود را در همین حوزه مطرح و آن را برای خود ساده و واضح کنید و سپس چهارچوب‌های آن را بسازید. به عنوان مثال، اگر در صنعت گیم و سرگرمی فعالیت دارید می‌توانید ایده‌ای جهت دوری از خشونت و افزایش تعامل اجتماعی با یک پلتفرم و سبک جدید را در نظر بگیرید.
5. ایده را بررسی، اصلاح و نهایی کنید
مرحله پنجم این است که ایده اقیانوس آبی خود را قبل از عرضه به بازار آزمایش و اصلاح کنید. می‌توانید ایده را در سطح کوچک و برای گروه کمتری اجرا کنید و از آنها بازخورد بگیرید. همچنین قابلیت اجرای ایده خود را از نظر جنبه‌های استراتژیک، عملیاتی و مالی ارزیابی کنید. شما باید خطرات یا موانعی که ممکن است مانع اجرای ایده شما شود را شناسایی و بر آنها غلبه کنید.
6. ایده را اجرا کنید و ارتباط بسازید
گام آخر این است که با عزم راسخ و اطمینان بالا ایده اقیانوس آبی خود را اجرا کنید. اکنون زمان آن است که بازار خود را شکل دهید و برای ایده اقیانوس آبی خود شبکه و رابطه بسازید. عملکرد مشتریان را بسنجید و قیمت‌ها و پشتیبانی‌ها را به روز نگه دارید. توجه داشته باشید که بازار بدون رقابت به معنای بازار رها از قید و بندهای اخلاق حرفه‌ای نیست. قیمت‌گذاری منصفانه و برد-برد پایه ساخت تعامل درازمدت با مشتریان است.
بازاریابی پیامکی در خدمت استراتژی اقیانوس آبی
بازاریابی پیامکی، یک ابزار قدرتمند برای پوشش و حمایت استراتژی‌های اقیانوس آبی است. شرکت‌هایی که از پنل تبلیغاتی اس ام اس بهره می‌گیرند و از این این کانال به طور موثر استفاده می‌کنند، می‌توانند از رقبا پیشی بگیرند و به رشد و سودآوری خود کمک کنند. بازاریابی پیامکی، یک کانال ارتباطی مستقیم و شخصی است. این امر به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با مشتریان خود ارتباطی معنادار برقرار کنند و ارزش‌های جدیدی برای آنها ایجاد کنند.
همچنین بازاریابی پیامکی، یک کانال مقرون‌به‌صرفه است که استفاده از آن را به یک گزینه جذاب برای شرکت‌های کوچک و متوسط تبدیل می‌کند. قابلیت اندازه‌گیری در بازاریابی پیامکی نیز به شرکت‌ها کمک می‌کند تا اثربخشی کمپین‌های تبلیغاتی خود را پیگیری کنند.
نمونه‌هایی موفق از اجرای استراتژی اقیانوس آبی
در دنیای کسب و کار، مثال‌های متعددی از استراتژی اقیانوس آبی وجود دارد. از جمله این مثال‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نتفلیکس: نتفلیکس نمونه واقعی شرکتی است که استراتژی اقیانوس آبی را هدف خود قرار داده است. این شرکت در آغاز به جای تلاش برای رقابت با بزرگان، با ایجاد یک نوع جدید از خدمات آنلاین اجاره دی وی دی، بازار را دوباره اختراع کرد. ارسال‌های پستی و سپس آنلاین، بدون دریافت هزینه دیرکرد از نوآوری‌های بعدی آن بود. اکنون نیز با تغییر از دی وی دی به استریم و سپس با ساخت نمایش‌ها و فیلم‌ها ادامه داده و با استفاده از استراتژی اقیانوس آبی، توانسته است به طور مداوم به فضاهای جدید و غیرقابل رقابت برای جذب تقاضا حرکت کند.
آی‌تونز: این شرکت با ورود به بازار، مشکل صنعت ضبط را در مورد دانلود غیرقانونی موسیقی از سوی مخاطبان حل کرد و همزمان به عرضه آهنگ‌های دیجیتال پرداخت. استراتژی اقیانوس آبی یک حوزه جدید از فروش موسیقی ایجاد کرد که هم به هنرمندان امکان سود بردن داد و هم دست مخاطبان را برای خرید تک‌آهنگ‌ها باز گذاشت.
متا (فیسبوک): در اکتبر سال 2021، مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک تغییر نام شرکت به متا را اعلام کرد. هنگامی که فیسبوک شروع به کار کرد، در خط مقدم اقیانوس آبی خود قرار داشت و شبکه‌های اجتماعی و تعاملی را کلید زد. اکنون که این شبکه‌ها تبدیل به یک اقیانوس سرخ شده است، متا در پی آن است که با ایده متاورس، واقعیت مجازی و جهان‌های دیجیتال را به تصویر بکشد.
اتخاذ استراتژی اقیانوس آبی مستلزم تغییر از معیار رقابت در بازار به استراتژی ایجاد بازار است که اگر با موفقیت انجام شود، بازده و سود آن می‌تواند بسیار زیاد و پایدار باشد. در این مقاله به معرفی این استراتژی و کارکرد و مزایای آن پرداختیم و مراحل ایجاد و اجرای این استراتژی را به شکل گام به گام بیان کردیم. در آخر نیز سه نمونه موفق به‌کارگیری استراتژی اقیانوس آبی را در بازار جهانی امروز معرفی کردیم.
